629 urodziny Chełma!

4 stycznia 1392 roku, w czasach rządów króla Władysława Jagiełły, „w samą niedzielę, w oktawę Trzech Króli, w obecności szlachetnych Jana z Babic, kasztelana wiślickiego, Mikołaja Wężyka… na zamku w Lubomlu” Chełm otrzymał prawa miejskie. Dziś obchodzimy 629 rocznicę tego wydarzenia!

Z tej okazji w centrum Chełma odbyła się rekonstrukcja wydarzenia, a akt nadania praw miejskich odczytał Prezydent Jakub Banaszek. Zapis wydarzenia już niedługo trafi na nasze media społecznościowe (link znajdzie się TUTAJ i TUTAJ).

----

„W imię pańskie. Amen. Na wieczną rzeczy pamiątkę Władysław z łaski bożej król Polski, wielki książę litewski i dziedzic Rusi, itd. oświadczamy teraz i na przyszłość, komu należy, wszystkim, którzy będą czytali niniejszy dokument, iż mając wzgląd na to, że został sporządzony w dobrej wierze wójta, rajców, wszystkich obywateli i mieszkańców naszego miasta Chełma, naszych wiernych poddanych oraz pragnąc, aby oni żyli pomyślnie pod naszym panowaniem, a chcąc obszary i ziemie … spustoszone i nieuprawiane – o ile byśmy z pomocą bożą mogli – doprowadzić do lepszego stanu użytkowania, wymienione nasze miasto Chełm przenieśliśmy i przenosimy po wieczne czasy z prawa polskiego i ruskiego na prawo niemieckie zwane magdeburskim usuwając tamże wszystkie prawa polskie i ruskie oraz wszelkie obyczaje, które zazwyczaj zamącają samo prawo niemieckie. […]”

Tymi słowy rozpoczyna się przywilej lokacyjny miasta Chełma na prawie magdeburskim, nadany 14 stycznia 1392 roku. Choć Niedźwiedzi Gród funkcjonował co najmniej od pierwszej połowy XII wieku, przez pewien czas jako silna warowna siedziba księcia Rusi halicko-wołyńskiej, Daniela Romanowicza, a także biskupstwa, to ośrodek podupadł wskutek najazdów mongolskich.

Nadany akt lokacji utrwalał ówczesne osiągnięcia oraz dawał podstawy do dalszego rozwoju. Sprzyjał rozwojowi handlu, dając prawo zakładania sklepów. Królewski przywilej stanowił podstawę do powołania samorządu miejskiego. Mieszkańcy Chełma zostali wyłączeni spod jurysdykcji urzędników królewskich. Sprawy karne miały być rozstrzygane przed dziedzicznym wójtem. Powołano burmistrza oraz radę złożoną z 16 rajców i wspierającą wójta w sprawach karnych ławę miejską.

Przywilej nadawał miastu sto łanów frankońskich. Granice gruntów miejskich na zachodzie obejmowały wieś Zawadówkę, drogę do Rejowca i znaczną część lasów (Kumowa Dolina). Granica zachodnia obszaru miejskiego biegła przez Dziewiczą Górę, wzdłuż dóbr Horodyszcze; północna oddzielała dobra Czułczyce; wschodnia zaś opierała się na gruntach wsi Serebryszcze; od południa graniczyła z dobrami Uhra. Obszar północny obejmował wieś Stańków, Okszów, Nowiny, a na południu wieś Żółtańce. Granice zapisane w akcie lokacji miasto Chełm osiągnęło dopiero w XX wieku.